ในยุคก้าวกระโดดแห่งการพัฒนาเทคโนโลยีส่งผลต่อความก้าวหน้าของธุรกิจสุขภาพอย่างรวดเร็วเช่นเดียวกัน เราจะได้พบกับหลากหลายมิติในโลกของปัญญาประดิษฐ์ (AI) ทางการแพทย์อย่างมากมายทั้งการตรวจวินิจฉัยที่แม่นยำและการรักษาที่ดีขึ้นมากทั้งการใช้ยาและการผ่าตัด รวมถึงระบบบริการสุขภาพที่เข้าถึงได้สะดวกคล่องตัวมากขึ้น แต่อย่างไรก็ตามระบบการแพทย์อัจฉริยะ (Medical AI) ก็จะต้องผ่านกระบวนการที่มั่นใจเพื่อใช้ได้อย่างปลอดภัยและเป็นที่ยอมรับ
เส้นทางการพัฒนาเทคโนโลยีภาคสุขภาพกลับไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบ เพราะยังต้องกำลังเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ที่เกิดจากปัจจัยหลายประการ ทั้งภัยธรรมชาติ การระบาดของโรค และการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและเทคโนโลยีที่ก้าวหน้านั้นเสียเอง การปรับตัวให้เข้ากับสภาวะแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว และโดยเฉพาะอย่างยิ่งความหลากหลายของความเป็นมนุษย์ ทั้งในด้านความต้องการและอิสรภาพที่มนุษย์ต้องการเป็นผู้เลือกได้จากวิธีคิดและการใช้ชีวิตที่แตกต่าง ท่ามกลางวัฒนธรรมใหม่ในยุคข้อมูลข่าวสารซึ่งมีอิทธิพลอย่างสูงต่อสังคมปัจจุบันเป็นทั้งได้ประโยชน์และเป็นภัยคุกคามในขณะเดียวกัน
ความเสี่ยงและความท้าทายต่างๆที่ต้องตระหนักควบคู่กับการพัฒนาเทคโนโลยีทางการแพทย์ของโลกอาจจะต้องหยุดชะงักเป็นช่วงๆจาก เหตุการณ์ไม่คาดคิดต่างๆที่ต้องใส่ใจ
- อุบัติภัยที่เกิดขึ้นกระทันหัน ดังเช่น โรคระบาด COVID-19 และภัยธรรมชาติ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ อุทกภัยครั้งใหญ่ เหตุการณ์ความไม่สงบ มลพิษ ส่งผลกระทบต่อการหยุดชะงักของการพัฒนาระบบสุขภาพอย่างรุนแรง การเตรียมความพร้อมเพื่อรับมือกับสถานการณ์ที่ไม่แน่นอนจึงเป็นสิ่งสำคัญยิ่งกว่า
- ปัญหาวิกฤติเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง ครอบคลุมวิกฤติการเงิน หนี้สิน เงินเฟ้อและวิกฤตพลังงาน ความวุ่นวายทางการเมือง คอรัปชั่น วิกฤติทางสังคมทั้งภายในและภายนอกประเทศ การเคลื่อนไหวของกลุ่มต่างๆ ล้วนส่งผลกระทบต่อการดำเนินงานของระบบสุขภาพที่ต้องการกฎหมายเป็นเครื่องมือเพื่อตอบโต้ จำกัดกรอบและการป้องกัน
- การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี จากเทคโนโลยีดิจิทัล สู่เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) มีบทบาทสำคัญกำลังเข้ามาเร่งนวัตกรรมภาคสุขภาพ แต่ก็สร้างความท้าทายต่อสังคมที่ต้องการเวลาปรับตัวและต่อการนำไปใช้งานอย่างมีประสิทธิภาพ สภาวะที่เทคโนโลยีจะแทนที่มนุษย์ ก่อปัญหาความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ที่ลดลง ความผิดพลาดและข้อบกพร่องที่คาดไม่ถึง ความปลอดภัยของระบบข้อมูล และอาชญากรรมทางไซเบอร์ที่ยังไม่มีกฎหมายที่ชัดเจน
- ปัญหาด้านมนุษยวิทยา จากความหลากหลายและแตกต่างของความเป็นมนุษย์ โดยเฉพาะความแตกต่างของเมนุษย์และโลกทัศน์ระหว่างช่วงวัย ความไม่เท่าเทียมและความรุนแรง การเข้าถึงบริการสุขภาพที่เท่าเทียมกันยังคงเป็นประเด็นที่ท้าทาย ผู้ประกอบการต้องพิจารณาถึงความแตกต่างของแต่ละกลุ่มประชากร ยอมรับในความไม่เท่ากัน เพื่อออกแบบบริการที่เหมาะสมกับความต้องการของแต่ละบุคคลเป็นรายเฉพาะ
ท่ามกลางความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและการแพทย์ แม้จะเป็นคุณประโยชน์อย่างมากแต่ผลกระทบด้านลบก็จะควบคู่ไปด้วยกับการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วที่ไม่อาจจะป้องกันความเสี่ยงได้ทันการ การพัฒนามาตรฐานและกฎหมายมีความสำคัญอย่างยิ่งที่จะต้องดำเนินการควบคู่กันไปด้วย โดยเฉพาะกฎหมายการแพทย์ที่ทันสมัย
กฎหมายจะมีส่วนสำคัญอย่างมากต่อการนำเทคโนโลยีมาใช้ เทคโนโลยี AI และการดูแลสุขภาพทางเลือก (alternative care) สามารถช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการให้บริการและปรับปรุงคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้ และกฎหมายก็จะสามารถแก้ไขประเด็นการเข้าถึงระบบสุขภาพยุคเทคโนโลยีที่ก้าวหน้าที่เกี่ยวข้องกับการสร้างความเท่าเทียมของโอกาสที่เลือกได้ การออกแบบบริการที่คำนึงถึงความหลากหลายทางวัฒนธรรมและสังคม และการสร้างเครือข่ายความร่วมมือกับชุมชน จะช่วยให้ประชาชนทุกกลุ่มเข้าถึงบริการสุขภาพได้ กฎหมายยังสร้างระบบที่เข้มแข็งแต่ยืดหยุ่นได้ การสร้างระบบสุขภาพที่ยืดหยุ่นและสามารถปรับตัวได้ตามสถานการณ์จะช่วยให้สามารถรับมือกับความไม่แน่นอนในอนาคตได้ รวมทั้งกฎหมายที่เปิดโอกาสและกฎหมายส่งเสริมแนวทางแก้ไข
โดย ดร.นพ.ไพโรจน์ บุญศิริคำชัย