เรื่องสำคัญที่แพทย์ต้องตรวจสอบก่อนการรักษา

การประกอบวิชาชีพเวชกรรมมีความละเอียดอ่อนสูง เพราะเกี่ยวข้องโดยตรงกับชีวิตและสุขภาพของผู้ป่วย ทุกหัตถการไม่ว่าจะเล็กหรือใหญ่ จึงจำเป็นต้องอยู่บนพื้นฐานของ ความถูกต้องตามกฎหมาย มาตรฐานวิชาชีพ และจริยธรรมทางการแพทย์ หนึ่งในแนวทางที่ช่วยให้แพทย์ประเมินความเสี่ยงและป้องกันปัญหาคือ การตรวจสอบ 4 เรื่องสำคัญก่อนการรักษา ได้แก่ Authority, Duty, Standard และ Caution

1. Authority (อำนาจตามกฎหมายและคุณสมบัติ)

ก่อนทำหัตถการ แพทย์ต้องตรวจสอบว่าตนเองมีสิทธิและคุณสมบัติทางกฎหมายในการกระทำการรักษานั้นหรือไม่ เช่น

• ได้รับใบอนุญาตประกอบวิชาชีพเวชกรรมที่ถูกต้องและยังไม่หมดอายุ

• มีวุฒิบัตรหรืออนุมัติบัตรในสาขาที่เกี่ยวข้อง หากเป็นการทำหัตถการเฉพาะทาง

• อยู่ในสถานพยาบาลที่ได้รับอนุญาตตามกฎหมาย ไม่ใช่การให้บริการโดยพลการนอกสถานที่ที่ผิดข้อกำหนด

การรักษาโดยไม่มี Authority ที่ถูกต้อง อาจเข้าข่าย “ประกอบวิชาชีพโดยมิชอบ” ซึ่งมีโทษทั้งทางวินัยและกฎหมายอาญา

2. Duty (หน้าที่และความสัมพันธ์ระหว่างแพทย์กับผู้ป่วย)

หน้าที่ของแพทย์เกิดขึ้นตั้งแต่มี ความสัมพันธ์ทางวิชาชีพ เช่น การให้คำปรึกษา การตรวจร่างกาย หรือแม้แต่การแนะนำผ่านระบบ Telemedicine เมื่อเกิดความสัมพันธ์นี้ แพทย์ย่อมมี “หน้าที่ดูแลรักษาอย่างเหมาะสม”

สิ่งที่ควรระวัง ได้แก่

• ต้องไม่ทอดทิ้งผู้ป่วยกลางคัน หากไม่มีเหตุผลอันสมควร

• ต้องแนะนำการส่งต่อไปยังแพทย์หรือสถานพยาบาลที่เหมาะสม หากเกินขอบเขตความสามารถของตน

• ต้องเคารพสิทธิผู้ป่วยและปฏิบัติอย่างเท่าเทียม ไม่เลือกปฏิบัติ

3. Standard (มาตรฐานวิชาชีพและวิชาการ)

การรักษาทุกครั้งต้องอยู่บนพื้นฐานของมาตรฐานที่ยอมรับได้ในวงการแพทย์ ได้แก่:

• มาตรฐานวิชาชีพ (Professional Standard) : แนวปฏิบัติที่กำหนดโดยแพทยสภาหรือองค์กรวิชาชีพ

• มาตรฐานวิชาการ (Scientific Standard) : อ้างอิงจากงานวิจัย หลักฐานเชิงประจักษ์ (Evidence-based Medicine)

• มาตรฐานบริการ (Clinical Guideline) : แนวทางปฏิบัติที่ใช้จริงในสถานพยาบาล

แม้การรักษาจะได้ผลดี แต่หากไม่ทำตามมาตรฐานที่กำหนด ก็ยังถือว่าเป็นความบกพร่องทางวิชาชีพได้

4. Caution (ความระมัดระวัง)

แพทย์ต้องใช้ความระมัดระวังในระดับที่ “วิญญูชนในวิชาชีพเดียวกัน” จะกระทำในสถานการณ์เดียวกัน เช่น:

• หัตถการที่มีความเสี่ยงสูง ต้องเพิ่มความรอบคอบและการติดตามผล เช่น การฉีดสารเติมเต็มใกล้เส้นเลือดใหญ่

• หัตถการทั่วไป แม้จะเสี่ยงต่ำ ก็ยังต้องทำด้วยความตั้งใจและไม่ประมาท

• ต้องมีการเตรียมความพร้อมด้านอุปกรณ์และการช่วยเหลือฉุกเฉินเสมอ

การขาดความระมัดระวัง แม้ไม่ก่อให้เกิดอันตรายร้ายแรง ก็ยังถูกตีความว่าเป็นการกระทำที่ “ไม่อยู่ในมาตรฐานแห่งความระมัดระวัง” ได้

บทสรุป

การตรวจสอบ Authority – Duty – Standard – Caution ก่อนทุกหัตถการ เป็นเหมือน เกราะป้องกันทั้งผู้ป่วยและแพทย์ หากแพทย์มีอำนาจตามกฎหมาย ปฏิบัติตามหน้าที่ รักษาตามมาตรฐาน และใช้ความระมัดระวังอย่างเพียงพอ ย่อมลดความเสี่ยงทางการแพทย์และปัญหาทางกฎหมายได้อย่างมาก

ท้ายที่สุด การยึดหลักการทั้ง 4 ประการนี้ จะช่วยให้แพทย์ดำรงตนในวิชาชีพอย่างมั่นคง ปลอดภัย และเป็นที่เชื่อมั่นของสังคม